Recordaantal faillissementen in bouwsector, maar lichtpuntjes in zicht

In de eerste vijf maanden van 2024 gingen in België ongeveer 1100 bouwbedrijven failliet - een recordaantal voor deze periode in het jaar. De bouwnijverheid neemt een steeds groter deel van het totale aantal faillissementen voor zijn rekening, voorlopig bijna een kwart. Dat blijkt uit cijfers van het Belgische statistiekbureau Statbel en databedrijf Graydon CreditSafe.

Recordjaar 2023 overtroffen

Opvallend is dat de grens van duizend faillissementen in de sector in de voorgaande jaren (veel) later in het jaar werd bereikt. Zo ging de duizendste Belgische bouwonderneming vorig jaar nog medio juli kopje onder. Dat jaar was bovendien een recordjaar, met over heel 2023 meer dan 2200 Belgische bouwbedrijven die hun zaak moesten sluiten.
In het huidige tempo zal dat recordaantal dit jaar alweer ruimschoots overtroffen worden.

Momenteel kampt de sector met ruim 20 procent meer faillissementen dan in dezelfde periode vorig jaar, en zelfs met ruim 37 procent meer dan het gemiddelde over de periode 2014 - 2023. Overigens slaat de faillissementsgolf het hardst toe in Vlaanderen, waar dit jaar al bijna zevenhonderd bouwfirma’s de boeken sloten.

Vooral jonge en kleine firma’s houden het hoofd moeilijk boven water. Door de faillissementen gingen dit jaar tot dusver 2312 banen verloren. In april lag het verlies in de bouwnijverheid op 550 jobs. Dat is het hoogste aantal voor deze maand sinds het jaar 2012, toen de sector eveneens gebukt ging onder mondiale economische problemen.

Combinatie van factoren

Bouwunie, sectorfederatie van Vlaamse bouw-kmo’s, zegt niet verbaasd te zijn over de faillissementstoename. Topman Jean-Pierre Waeytens wijst in een persbericht op de combinatie van de fors gestegen hypothecaire rente, de weliswaar stabiele maar hoge bouwmateriaalprijzen, de ‘uitzonderlijke hoge’ loonindexatie vorig jaar en ook de ‘zwaar beperkte maatregelen’ voor sloop- en heropbouw. Om vergelijkbare redenen voorspelde ook sectororganisatie Embuild eerder al dat 2024 een nog zwaarder jaar zou worden dan recordjaar 2023.

Het herzien van de regeling voor sloop- en heropbouw is een van de zaken die beide sectorverenigingen voorstellen om de situatie in de sector te verbeteren. Zo zou sloop- en heropbouw altijd tegen een btw-tarief van 6 procent moeten kunnen, zonder enige beperking. Daarnaast herhaalt Bouwunie het voorstel om een belastingvoordeel voor bouwers en verbouwers in te voeren. Zo zou 15 procent van alle bouwuitgaven en -investeringen aftrekbaar moeten worden van het belastbaar inkomen.

Lichtpuntjes

Bouwunie ziet de cijfers weerspiegeld in de eigen driemaandelijkse Bouwbarometer. Daaruit blijkt dat het vertrouwen van ondernemers even slecht is als eind vorig jaar. De index is ver verwijderd van wat de bouworganisatie als een gezonde grens beschouwt. Vooral de lage winstgevendheid en hoge kosten spelen ondernemers parten. Ook uit onze bouwenquête blijkt dat bouwfirma’s de hoge kosten en lage winstgevendheid beschouwen als de grootste uitdagingen voor de toekomst.

Deze enquête uit het eerste kwartaal van dit jaar toont ook aan dat bijna de helft van de respondenten het orderboekje nog slechts drie maanden of korter gevuld heeft. Maar volgens Bouwunie is deze situatie inmiddels aan het verbeteren. Zo geeft de nieuwste Bouwbarometer aan dat de orderboekjes sinds lange tijd beter en langer gevuld zijn.

Ander goed nieuws is de algemene verwachting dat de hypotheekrente op termijn gaat dalen, mogelijk later dit jaar. Waeytens spreekt van een lichtpuntje, "al kunnen we pas eind dit jaar de eindafrekening maken en zien of de positieve trend doorzet."