Vaarwel gasontladingslampen, welkom led

energiebesparing gelijk aan verbruik van 6.150 gezinnen

Met de 'verledding' van snelwegen en gewestwegen bespaart het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) op energie, verkleint het zijn ecologische voetafdruk en maakt het zijn installaties klaar om te verlichten volgens de real-time weers- en verkeerssituatie. Vandaag is ongeveer 27% van de verlichting al omgebouwd.

De ombouw zorgt voor een slimmere en zuinigere manier van verlichten, maar verandert niks aan de lichtvisie, de richtlijnen die bepalen waar en wanneer de lampen branden. "Enkel waar het kan voor de verkeersveiligheid, doven we onze lichten," verduidelijkt Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters.

"Zo beperken we lichthinder en energieverbruik. Toch heeft ongeveer 65% van onze autosnelwegen permanente of dynamische (tijdelijke) verlichting nodig om de verkeersveiligheid te garanderen. Ook gewestwegen moeten vaak verlicht worden om bijvoorbeeld voetgangers en fietsers voldoende zichtbaar te maken."

Slimmer verlichten in functie van weer en verkeer

Met de ombouw van gasontladingslampen naar led, bespaart het AWV op verbruik en maakt het tegelijk zijn openbare verlichting klaar voor de toekomst.

Administrateur-generaal Kathy Vandenmeersschaut ziet de verleddingsoperatie als een belangrijk onderdeel van de omslag naar een duurzamere infrastructuur: "Met de ombouw mikken we op een energiebesparing van minstens 35% op ons totale verbruik."

"Op autosnelwegen is dat goed voor een besparing van ongeveer 4 GWh op jaarbasis, vergelijkbaar met het jaarlijks energieverbruik van 1.150 gezinnen. Op gewestwegen is er na de ombouw een besparing van ongeveer 17,5 GWh op jaarbasis, vergelijkbaar met het jaarlijks energieverbruik van 5.000 gezinnen." 

Bij de vervanging krijgen alle nieuwe verlichtingstoestellen ook een afstandsbewakings- en sturingsmodule. Bij wegenwerken, incidenten, spitsstroken of slecht weer kan de wegbeheerder de lichten op afstand (de)activeren.

Met led is het niet langer alleen een keuze tussen 'aan' of 'uit'; dimmen wordt ook mogelijk. Zo kan de verlichting tijdens de minder drukke uren, bijvoorbeeld midden in de nacht, wat minder fel branden. 

Ombouw verloopt sneller dan gepland

Eind 2023 was zo goed als het volledige patrimonium van de circa 18.000 verlichtingstoestellen met natriumlagedruk (NaLP) op de autosnelwegen omgebouwd naar led. De ombouw van de nog circa 22.000 verlichtingstoestellen met natriumhogedruk (NaHP) is gestart.

"Tegen 2027 zijn alle lampen langs de snelwegen led, drie jaar eerder dan bepaald in het Vlaamse regeerakkoord. In totaal gaat het om een investering in autosnelwegen van 32 miljoen euro waarvan een groot stuk gefinancierd vanuit het RepowerEU-programma van de Europese Unie," aldus minister Peeters.

Ook de verledding van de 78.000 verlichtingstoestellen op gewestwegen – gestart in 2021 – draait op volle toeren, met 22% van de verlichting omgevormd eind 2023.

Zoals het er nu naar uitziet is eind 2024 de operatie afgerond. In totaal gaat het om een investering in gewestwegen van 84,5 miljoen euro als onderdeel van het relanceplan Vlaamse Veerkracht. 

OVERZICHT PER PROVINCIE*
Antwerpen: ongeveer 11% van de gewestwegen is omgebouwd (1.900 stuks)
Limburg: ongeveer 25% van de gewestwegen is omgebouwd (3.300 stuks)
Oost-Vlaanderen: ongeveer 31% van de gewestwegen is omgebouwd (5.500 stuks)
Vlaams-Brabant: ongeveer 15% van de gewestwegen is omgebouwd (1.900 stuks)
West-Vlaanderen: ongeveer 26% van de gewestwegen is omgebouwd (4.500 stuks)

Vier tunnels al in led, zeven extra op de planning

Ook tunnelverlichting wordt omgebouwd naar led; de verlichting in de Bolivartunnel (Antwerpen), Sint-Annatunnel (Antwerpen), Vierarmentunnel (Tervuren/Kraainem) en Kennedytunnel (Antwerpen) werd ondertussen omgebouwd.

Alleen al de overschakeling naar ledverlichting in de Kennedytunnel zorgt voor een geschatte besparing van 280 MWh per jaar, goed voor het verbruik van 94 gezinnen.

Bij de totaalrenovatie van de Beverentunnel (Beveren) en Leonardtunnel (Tervuren) krijgen ook deze kunstwerken led. Ook de Craeybeckxtunnel (Antwerpen), Tijsmanstunnel (Antwerpen), Rupeltunnel (Boom), Wevelgemtunnel (Wevelgem) en Zelzatetunnel (Zelzate) staan op de planning. Voor die laatste wordt ook Europees geld vrijgemaakt.

*Cijfers januari 2024